Nene Hatun (d. 1857 - ö. 22 Mayıs 1955, Erzurum), 93 Harbi sırasında Erzurum'da Aziziye savunmasına katılan, Rus işgaline karşı Erzurum’daki halk direnişinin simgesi hâline gelmiş Türk kadın kahraman.Rus askerlerin 8 Kasım 1877 gecesi Aziziye Tabyası’nı ele geçirdiği haberinin Erzurum’da sabah ezanında minarelerden duyurulması üzerine Osmanlı askerine yardım için taş ve sopalarla mücadeleye giren şehir halkına katılmış ve gösterdiği yararlılıklar sonucu efsaneleşmiştir.
1955’te Türk Kadınlar Birliği tarafından Yılın Annesi seçilen Nene Hatun, Türkiye’de “Yılın Annesi” unvanı verilmiş ilk kadındır.[1] Ayrıca Türk Silahlı Kuvvetler tarafından verilmiş olan “3. Ordunun Nenesi” unvanını taşır.[2]
Yaşamı
Nene Hatun 1270 (1857’de) Erzurum'un Çeperli köyünde dünyaya geldi. Babasının adı Hüseyin, annesinin adı Zeliha'dır.[3]Aziziye savunması sırasında 20 yaşında olan Nene Hatun, köyünden Mehmet Efendi ile evli idi.Rus ordusunun Pasinleri’ işgal edip Erzurum'a doğru ilerlemesi üzerine düşman işgali altında kalma endişesinden ötürü bir çokları gibi eşi ile birlikte Erzurum'a göç etti. Ruslar'ın Deveboynu savaşından sonra Erzurum'un varoşlarındaki tabyaları da işgal etmesi üzerine Nene Hatun, 3 aylık oğlunu evde bırakarak şehrin savunmasına katıldı ve yararlılık gösterdi.
Nene Hatun ve ailesi savaştan sonra Erzurum'a yerleşti. Erzurum'da Eminkurbu Mahallesinde Kına Sokağındaki otuz beş numaralı evde ikamet etti.Nene Hatun'un dördü erkek (Yusuf, Nazım, Abdurrahman ve Musa), iki kız (Asime ve Nevriye) çocuğu olmuştur. Oğullarından ikisi I. Dünya Savaşı’nda şehit oldu.[4] [5][6]
Cumhuriyet gazetesinin İstanbul muhabiri gazeteci İsmail Habib Sevük’ün 1937 yılında Erzurum’da Nene Hatun ve diğer 93 Harbi gazileriyle yaptığı röportajla Türkiye’ye tanıtıldı.[7]
Geçim sıkıntısı çeken Nene Hatun, 1943 yılında ulusal kadın kahramanlardan Nâme Hanım ile birlikte cumhurbaşkanına bir dilekçe yazarak yardım istemiştir.[8]
Nene Hatun, 1952 yılından itibaren Aziziye Anıtı yapılması çalışmaları sırasında yeniden gündeme geldi. 9. Kolordu Komutanı Korgeneral Refik Koraltan ve karargahı Erzurum’da bulunan Üçüncü Ordu’nun Komutanı Nurettin Baransel Paşa, dönemin belediye başkanı, Erzurum valisi ile TBMM’nin Nene Hatun’a sahip çıkmıştır.[7] 1952 yılında 30 Ağustos Zaferi kutlamalarında kendisine “3. Ordunun Nenesi” unvanı verildi.[2] Türk Kadınlar Birliği’nin girişimi ile Türkiye’de ilk defa Anneler Günü’nün kutlandığı 1955 yılında Birlik kendisine “Yılın Anası” unvanı verdi.[1][9]
Nene Hatun, zatürre teşhisiyle tedavi gördüğü Erzurum Numune Hastanesi’nde 22 Mayıs 1955 günü 98 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi, resmi törenle Aziziye Şehitliği’ne defnedilmiştir.[3]
Hakkındaki eserler
1911 yılında Erzurum Valiliği yapan Mehmet Emin Yurdakul Nene Hatun’dan ve Aziziye mücadelesinden söz eden makaleler yayınlamıştır.[7]Cumhuriyet gazetesinin İstanbul muhabiri gazeteci İsmail Habib Sevük 1937 yılında geldiği Erzurum’da Nene Hatun ve diğer 93 Harbi gazileriyle yaptığı röportajla bu şahsiyetleri Türkiye’ye tanıtmıştır.
General Ali Fuat Cebesoy 1956 yılında yayınlanan “Moskova Hatıraları”'nda Nene Hatun’dan ve Aziziye kahramanlarından söz etmiştir.[7]
Başrollerinde Türkan Şoray ve Kadir İnanır'ın rol aldığı 1973 yapımı Gazi Kadın adlı film, Nene Hatun'un hayatını konu alır.[10]
Talat Uzunyaylalı’nın Nene Hatun’u konu edinen “Efsane Kadın Nene Hatun” adlı tarihi romanı kitabı 2006 yılında yayımlanmıştır.[7]
Uzunyaylalı, M. Talat, Nene Hatun (Biyografi), Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum 205
2010 yapımı Nene Hatun adlı film, Nene Hatun’un hayatını konu alır.[11]
Kaynakça
- ^ a b Türk Kadınlar Birliği web sitesi, Erişim tarihi:22.05.2015
- ^ a b Mehmet Koçyiğit, Nenehatun Kız Anadolu Lisesi Üzerine Tarihsel Bir İnceleme, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2014
- ^ a b "Nene Hatun". 16 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160216133932/http://www.moraldunyasi.com/889-18-37-nene_hatun.html.
- ^ Nene Hatun, M. Talat Uzunyaylalı, Atatürk Üniversitesi Yayını, Erzurum 2015, s:67
- ^ Yahya Kürekçi, Tarihimizden Altın Bir Yaprak, Sızıntı Dergisi, Ocak 2006
- ^ Yunus Emre, Kitap: Mücadelenin Adı Efsane Nene Hatun, Yeni Şafak gazetesi, 05.12.2006
- ^ a b c d e Yaylalı Nene Hatun’u anlattı, Erzurum gazetesi, 12.03.2012
- ^ Orhan Yıldırım, Nene Hatun yaşamının son döneminde yardım için İnönü’ye mektup yazmış, Zaman gazetesi, 01.06.2004
- ^ Can Alpgüvenç, Vefatının 54. Yıldönümünde Aziziye Kahramanı Nene Hatun, Yüzakı dergisi, Erişim tarihi:22.05.2015
- ^ Nene Hatun Nasıl "Gazi Kadın" Oldu?, Ntv.com.tr 16.05.2012
- ^ Uğur Vardan, Nene Hatun Böyle mi Anlatılır, Radikal gazetesi, 29.10.2010
Kayıtlar
0 yorum:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.