Dokuz Umde veya Dokuz İlke

Dokuz Umde veya Dokuz İlke, Mustafa Kemal Atatürk'ün TBMM'nin birinci döneminin çalışma süresi sona ermeden bir süre önce, 8 Nisan 1923'te yayımlamış olduğu bildiridir. Dokuz ilkenin yer aldığı ve genel program niteliğindeki bu bildiriye göre egemenlik kayıtsız şartsız milletindi ve halkın kendi kendini yönetmesi esastı.
Dokuz Umde, 11 Eylül 1923'te kurulan Halk Fırkası'nın çekirdeğini oluşturan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti tarafından bir program olarak benimsendi.

şu maddeleri içermekteydi:

1)         Egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur. Halk, kendi kendini yönetecektir. Ulusun tek ve gerçek temsilcisi, TBMM’dir.

2)         Saltanatın kaldırıldığına ilişkin 1 Kasım 1922 tarihli yasa, asla değiştirilemeyecek bir ilkedir.

3)         Önde gelen görev, ülkenin tam bir güvenliğe ulaşmasıdır.

4)         Mahkemelerimiz hızla adaleti sağlayacaktır.

5)         a)         Halkın uğradığı aşarla ilgili haksızlıkların önüne geçilecektir.

            b)         Tütün ekimi ve alım satımı, ulusal çıkarlara uygun ilkelere bağlanacaktır.

            c)         Çiftçilere, sanayicilere, tüccarlara ve tüm çalışanlara kolayca kredi sağlayacak olan bankaların sayısı artırılacaktır.

            d)         Çiftçilere daha çok yardım sağlayabilmek için Ziraat Bankası’nın sermayesi artırılacaktır.

            e)         Çiftçiliğin ilerlemesi için getirilecek olan tarım makinelerinden çiftçilerin yararlanması sağlanacaktır.

            f)          Hammaddesi ülkemizde bulunan malların yapımı ve yapımcıları desteklenecektir.

            g)         Gecikmeksizin demiryolları yapımına başlanacaktır.

            h)         Eğitim ve öğretim çağdaş ilkelere göre düzenlenecek, halkın aydınlatılması ve eğitilmesi için çeşitli yollara başvurulacaktır.

            i)          Sağlık kuruluşları yeniden düzenlenecek, çoğaltılacak ve işçileri koruyucu yasalar çıkarılacaktır.

            j)          Yeraltı ve yerüstü kaynaklarımız, ulusal çıkarlara uygun biçimde değerlendirilecek, hayvan türlerinin ıslahına ve çoğaltılmasına çalışılacaktır.

6)         Askerlik süresi kısaltılarak, okuma-yazma bilenlerden daha kısa askerlik hizmeti istenecektir.

7)         Yedek subaylar için geniş olanaklar hazırlanacak; malûl gazilerin, emeklilerin, onların dul ve yetimlerinin sefalet çekmemesi için çalışılacaktır.

8)         Kamu işlerinin hızla görülmesi için, bütün kadrolara, çalışkan, yetenekli ve dürüst görevliler yerleştirilecek; devlet işlerinde aydınların ve uzmanların görüş ve uyarıları gözönünde bulundurulacaktır.

9)         Bayındırlık işlerinde özel kesimin, devletin yanında yer alması sağlanacak, malî, ekonomik ve yönetsel bağımsızlığımızı sağlamak koşuluyla, barış yapılmasına çalışılacak; bağımsızlığımızı gölgeleyecek hiçbir barışı onaylamaya yanaşmayacağız.