9 Mart

9 Mart, Gregoryen Takvimi'ne göre yılın 68. (artık yıllarda 69.) günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 297 gün vardır.

Olaylar

• 1621 - İstanköylü Çelebi (Güzelce) Ali Paşa sadrazamlıktan alınarak yerine Ohrili Hüseyin Paşa atandı.
• 1764 - Padişah III. Mustafa tarafından yaptırılan Laleli Camii ibadete açıldı.
• 1788 - NGC 2841 çubuksuz sarmal gökadası bulundu.
• 1796 - Napolyon Bonapart ile Josephine evlendi.
• 1814 - Napolyon Ordularının sürekli yenilgiye uğrayıp geri çekildikleri bir dönemde Viyana Kongresi toplandı.
• 1842 - Giuseppe Verdi'nin üçüncü opera eseri Nabucco ilk kez Milano'da sahnelendi.
• 1913 - Adapazarı İslam Ticaret Bankası kuruldu. (31 Mart 1937 tarihinde unvanı Türk Ticaret Bankası A.Ş. olarak değiştirilmiştir.)
• 1923 - Sovyet lideri Lenin geçirdiği felç sonucu konuşma yeteneğini kaybetti.
• 1929 - İstanbul'da "Matbaacılık Mektebi" açıldı.
• 1930 - Atatürk, Antalya Müzesi'ni gezdikten sonra, Aspendos'ta incelemelerde bulundu.
• 1935 - Hitler yeni bir hava kuvvetleri oluşturacağını ilan etti.
• 1943 - Şükrü Saraçoğlu'nun başbakanlığındaki 13. TBMM hükümeti istifa etti ve gene Şükrü Saraçoğlu başbakanlığında 14. TBMM hükümeti kuruldu.
• 1945 - Filistin'den gelen 36 bin diş fırçası piyasaya sürüldü.
• 1952 - Amerika Birleşik Devletleri'ni Türk modası sardı. Amerikan moda dergileri, İstanbul Sarısı, Türk Kırmızısı, Helva Beji, Fes Rengi gibi renklerden geçilmez oldu. Bir firma, Harem adı altında kozmetikler piyasaya sürdü.
• 1954 - Gazeteciler Cemiyeti ve Gazeteciler Sendikası, Mecliste yaptığı bir konuşmada yazı işleri müdürleri için "baldırı çıplak" tabirini kullanan DP İzmir Milletvekili Halil Özyörük'ü Meclise ve DP Genel Başkanlığı'na çektikleri bir telgrafla protesto ettiler.
• 1954 - Yayın yoluyla suç işleyenlere ağır cezalar getiren yasa Meclisten çıktı.
• 1955 - Erzurum 9. Kolordu Komutanlığı 2 Numaralı Askeri Mahkemesi'nce idama mahkûm edilen Sovyet casusları İvan Adamidi ve Nikola Antonov asıldı.
• 1956 - Kıbrıs Rum toplumunun lideri Başpiskopos Makarios, İngiltere tarafından sürgüne gönderildi.
• 1956 - Ali Sami Yen Stadı Galatasaray SK'ne devredildi.
• 1957 - Türk ordusunun ilk kadın doktor subayı Sema Aran teğmen rütbesiyle göreve başladı.
• 1959 - Kıbrıs'ı Yunanistan'a bağlamak amacıyla kurulmuş EOKA İngiltere'nin önerisini kabul etti; Grivas çekildi.
• 1961 - Cemal Gürsel, Alman gazetecilerin, "Parlamento teklif ederse cumhurbaşkanlığını kabul edecek misiniz?" sorusuna, "Parlamento değil, millet teklif ederse hizmete hazırım" dedi.
• 1965 - Zonguldak Kömür İşletmeleri direnişinde Satılmış Tepe ve Mehmet Çandar adlı işçiler öldürüldü. Zonguldak Kozlu'daki Ereğli Kömür İşletmesi'nde çalışan maden işçileri, Türk-İş ve hükümetin kanunsuz saymasına rağmen greve gittiler. Grevci maden işçileri çalışmak isteyen işçilerin yer altına inmesini engellediler.
• 1967 - Gölcük Tersanesi'nde " Berk" adlı refakat firkateyninin yapımına başlandı.Türkiye'nin kendi olanaklarını kullanarak yaptığı ilk firkateynin yapımı 1971 yılında tamamlandı.
• 1971 - 19 Adalet Partili Demirel'in çekilmesi için bir muhtıra hazırladı.
• 1971 - Başsavcılık Millî Nizam Partisi'nin ( MNP) kapatılması istemiyle Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu.
• 1971 - Güvenlik kuvvetlerinin denetimi altındaki ODTÜ'de Mütevelli Heyeti'nin Akademik Konseyi feshetmesi üzerine Rektör Erdal İnönü görevinden istifa etti. Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç'ın başkanlığında toplanan Yüksek Komuta Konseyi Toplantısında "Olayları önlemede hükümetin yetersiz kaldığı" ifade edildi ve Başbakanın istifası istendi.
• 1974 - İşverenlerin SSK'ya 1,5 milyar lira borcu olduğu açıklandı.
• 1978 - Nurettin Ersin Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na atandı.
• 1979 - 7 kişiyi öldürmekten sanık sağ eylemci Veli Can Oduncu 16 yıla mahkûm oldu.
• 1983 - Görevini kötüye kullanmaktan Yüce Divan'da yargılanmakta olan eski Bayındırlık Bakanı Selahattin Kılıç beraat etti.
• 1983 - Türkiye'nin Belgrat Büyükelçisi Galip Balkar, iki saldırgan tarafından yaralandı. Büyükelçi iki gün sonra öldü. Saldırıyı Ermeni Soykırımının Adalet Komandoları ve ASALA örgütü üstlendi.
• 1984 - Turgut Özal Türk Ceza Kanunu'nda siyasi suç olmadığını söyledi.
• 1986 - Muzır Neşriyat Yasası'na ilişkin suçlamaları yanıtlayan Başbakan Turgut Özal, "Bu yasaya muzır diyen muzırdır" dedi.
• 1991 - Basın işkolunda kriz. Asil Nadir hakkında İngiltere'de açılan soruşturma nedeniyle Kıbrıslı işadamının sahip olduğu Günaydın gazetesi'nde 350'den fazla kişinin işine son verildi. Güneş gazetesi'nde 188 kadrolu 350 kadrosuz çalışanın gazeteyle ilişkisi kesildi. Gelişim yayınları 400 çalışan sayısını 300'e indirdi. Tercüman gazetesi de çalışanların maaşlarını, ikramiyelerini ödeyemedi.
• 1992 - Türk savaş uçakları Kuzey Irak'taki iki PKK kampını bombaladı.
• 1995 - TBMM Malvarlığını Araştırma Komisyonunun Almanya'da bulduğu belgeler, RP'li Süleyman Mercümek'in Türkiye'de yönettiği paranın toplam 17 milyon mark olduğunu ve bu paraların akıbetinin bilinmediğini ortaya koydu.
• 1996 - 1990 yılında öldürülen gazeteci Çetin Emeç'i vuran İslami Hareket Örgütünün ameliyat timi sorumlusu İrfan Çağırıcı İstanbul'da yakalandı.
• 2000 - Güney Kore'de saatlerce bilgisayarın önünden kalkmayan 37 yaşındaki Kim Kwang-Su, aşırı yorgunluk ve stresten öldü
• 2003 - Siirt'te yapılan milletvekili yenileme seçimlerinde 3 milletvekilliğini alan, iktidardaki AK Parti'nin Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan da parlamentoya girdi.
• 2004 - İstanbul'da bir lokantaya yapılan bombalı saldırı sonucunda 5 kişi yaralandı.
• 2007 - İsviçre'de, Ermeni çevrelerinin soykırım iddiasının inkarın suç sayan yasayı ihlal ettiği gerekçesiyle yargılanan İşçi Partisi lideri Doğu Perinçek, para cezasına çarptırıldı. Lozan mahkemesi, 6 Mart'ta başlayan duruşmalar sonunda bugün verdiği kararda, Perinçek'i 90 gün hapis cezası karşılığında her günü 100 İsviçre Frangı (yaklaşık 115 YTL) olmak üzere 9 bin İsviçre Frangı para cezasına çarptırdı ve bu cezayı iki yıl tecil etti.

Doğumlar

• 1454 - Amerigo Vespucci, İtalyan tüccar ve haritacı (ö. 1512)
• 1737 - Josef Mysliveček, Çek besteci (ö. 1781)
• 1749 - Honoré Gabriel Riqueti de Mirabeau, Fransız politikacı (ö. 1791)
• 1753 - Jean-Baptiste Kléber, Fransız general (ö. 1800)
• 1763 - William Cobbett, İngiliz gazeteci (ö. 1835)
• 1814 - Taras Grigoroviç Şevçenko, Ukraynalı şair ve ressam (ö. 1861)
• 1890 - Viçeslav Molotov, Rus siyasetçi (ö. 1986)
• 1892 - Mátyás Rákosi, Macar komünist lider (ö. 1971)
• 1918 - Mickey Spillane, ABD'li roman yazarı (ö. 2006)
• 1919 - Cengiz Dağcı, Tatar roman yazarı (ö. 2011)
• 1930 - Ornette Coleman, ABD'li caz müzisyeni (ö. 2015)
• 1934 - Yuri Alekseyeviç Gagarin, Sovyet kozmonot (ö. 1968)
• 1943 - Bobby Fischer, ABD'li satranç şampiyonu
• 1960 - Želimir Željko Obradović, Sırp basketbol koçu ve oyuncusu
• 1964 - Juliette Binoche, Fransız oyuncu
• 1974 - Yuriy Bilonoh, Ukraynalı gülleci
• 1975 - Roy Makaay, Hollandalı futbolcu
• 1975 - Juan Sebastián Verón, Arjantinli futbolcu
• 1978 - Lucas Neill, Avustralyalı futbolcu
• 1979 - Melina Perez, Amerikalı profesyonel güreşçi
• 1980 - Burçin Terzioğlu, Türk dizi ve sinema oyuncusu
• 1980 - Matthew Gray Gubler, ABD'li oyuncu
• 1989 - Kim Tae-yeon, Güney Koreli şarkıcı, dansçı ve tanıtım modeli
• 1993 - Min Yoon Gi, Güney Kore'li Rapper, BTS grubu üyesi

Ölümler

• 1851 - Hans Christian Ørsted, Danimarkalı fizikçi ve kimyager (d. 1777)
• 1888 - I. Wilhelm, Prusya kralı ve ilk Alman İmparatoru (d. 1797)
• 1895 - Leopold von Sacher-Masoch, Avusturyalı yazar (d.1836)
• 1952 - Aleksandra Kollontay, Sovyet yazar (d.1872)
• 1956 - Ali Ekber Dihhoda, İranlı dil bilgini (d.1879)
• 1965 - Ömer Altuğ, Türk bestekâr (d. 1907)
• 1967 - Vala Nureddin, Türk gazeteci ve yazar (d. 1901)
• 1981 - Max Delbrück, Alman biyolog, Nobel Tıp veya Fizyoloji Ödülü sahibi (d. 1906)
• 1983 - Ulf von Euler, İsveçli fizyolog, Nobel Tıp Ödülü sahibi (d. 1905)
• 1988 - Kurt Georg Kiesinger, Alman politikacı (d. 1904)
• 1989 - Robert Mapplethorpe, ABD'li fotoğraf sanatçısı (d. 1946)
• 1992 - Menahem Begin, İsrailli politikacı, Nobel Barış Ödülü sahibi (d. 1913)
• 1994 - Charles Bukowski, ABD'li yazar ve şair (d. 1920)
• 1994 - Fernando Rey, İspanyol aktör (d. 1917)
• 1996 - George Burns, ABD'li aktör ve şarkıcı (d. 1896)
• 1997 - Jean-Dominique Bauby, Fransız gazeteci ve yazar (göz kapakları yardımıyla yazdırdığı Kelebek ve Dalgıç Giysisi romanının yazarı) d. 1952)
• 2013 - Max Jakobson, Fin diplomat ve gazeteci (d. 1923)

Bayramlar ve Yıldönümleri

• Erzurum'un Çat ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)
• Rize'nin Çayeli ilçesinin Rus ve Ermeni işgalinden kurtuluşu (1918)