Şubat Devrimi

Şubat Devrimi (Rusça: Февральская революция; Fevraliskaya Revolyutsiya), I. Dünya Savaşı sırasında 1917'de ortaya çıkan devrimci haraketidir. Devrim, Romanov Hanedanı ve Rus İmparatorluğunun çöküşü, ardından Rusya İç Savaşı ve Sovyetler Birliğinin kuruluşuna sebep olmuştur. Aslında devrim 8 Mart Dünya Kadınlar Gününde başlamış fakat o dönemde Rusya'da kullanılan Jülyen takvimine göre 23 Şubat 1917'ye denk geldiği için "Şubat Devrimi" olarak tarihe geçmiştir.

Sebepleri

Şubat Devrimi I. Dünya Savaşının en yoğun olarak savaşıldığı dönemde patlak vermiş olsa da kökleri çok daha eskiye dayanır. Devrimin temel sebeplerinden başlıcası Çarlık rejiminin 19. ve 20. yüzyıllarda sosyal, ekonomik ve siyasi yapısını modernleştirmeye çalışırken otokratik bir monarşide ısrarcı olunmasıdır. Gelişmekte olan kapitalizm ile otokrasi artık uzlaşmaz çelişkiler biriktirmeye başlar.
Şubat Devriminin sebepleri arasında toprak sahipleri tarafından kötü muameleye uğrayan topraksız köylülerin durumu, şehirdeki işçilerin oldukça kötü koşullarda çalışmaları ve Batıdan gelen özgürlükçü fikir akımları eklenebilir. Özellikle savaş döneminde yaşanan kıtlıklar, askeri alanda yaşanan başarısızlıklar da rejime olan güveni sarsıcı etkide bulunmuştur.^[1] Bu dönemde yaşanan 1905 Rus Devrimi 1917 yılında yaşanacaklar için bir uyarı olmuştur.
Devrime giden süreçte özellikle topyekün savaş kapsamında Çariçe Aleksandra Fyodorovna ve beraberindeki Rasputin tarafından yapılan uygulamalar genel olarak tepki çekmeye başlamıştır. I. Dünya Savaşı patlak verdiğinde Lenin önderliğindeki Bolşevikler ve Martov önderliğindeki Menşevikler haricindeki tüm siyasi partiler ve toplumsal katmanlar milliyetçi bir hezeyan içinde savaşı olumlamıştır. Savaşın ilk döneminde bazı muharebelerde başarılar yaşansa da 1916 yılındaki Brusilov Harekâtında ağır yenilgi alınınca çok büyük kayıplar verilmiştir. Bağlı olarak askerler arasında düşen moral kimi isyanlara dönüşmüştür. Asker kaçaklarının sayısı artmış, savaşın sebebi ve Çar II. Nikolay iktidarı sorgulanmaya başlamıştır. Çarın savaşın gidişatını değiştirmek adına kendisin başkomutan ilan etmesi de etkisiz kalmış, yaşanan askeri yenilgilerin doğrudan sorumlusu haline gelmiştir. 1916 yılının sonunda yaşanan Rasputin cinayeti asillerin rejimi kurtarma çabalarının sonuncusu olarak değerlendirilir.
Ülke içinde savaşın getirdiği zorluklar kendisini yoksulluk, açlık, işsizlik olarak göstermeye başlar. Rus ekonomisi üretimini sürdürse de savaş yüzünden Avrupa pazarından mahrum kalır. Enflasyon artarken, ücretler düşer. Parlamentonun alt kanadı olan Duma, Çardan yeni bir hükümet kurmasını istese de öneriler dikkate alınmaz. Ordunun ve asillerin desteğini de kaybeden Çarlık rejimi, yoksul halk kitlelerinin ve askerlerin kendiliğinden gelişen eylemleri sonucunda devrilir.

Gelişimi

8 Mart (23 Şubat) günü Rusya İmparatorluğunun başkenti Petrograd'da gıda dağıtımının düzenlenmesini talep eden bir gösteri yapılmış ve onbinlerce gösterici toplanmıştır. Başlangıçta ılımlı bir şekilde ilerleyen gösteri büyüyerek kentin işçilerinin çoğunluğunun desteğini alınca yayılmıştır. Başbakan Nikolay Golitsyn durumu çözmekten vazgeçerek istifasını istemiş fakat II. Nikolay bunu reddederek şehrin asayişinden sorumlu Khabarov'a gösteriyi bastırmasını emretmiştir. 11 Mart (26 Şubat)'ta Nevski Prospekt (Nevski Caddesi)'te polis göstericilere ateş açınca çok sayıda gösterici öldürülmüştür. Bu gelişmeye tepki gösteren Pavlovsky Alayına bağlı bir kısım erat isyan başlatmış ve Petrograd'da konuşlandırılan diğer alaylar da isyanı bastıranlar ve işçiler safına geçenler arasında kargaşa yaşanmıştır. Duma Başkanı Mihail Rodziyanko II. Nikolay'a karşı kentin kaos durumunda olduğunu ve hızla yeni hükûmetin kurulması gerektiğini bildirmiştir. II. Nikolay ise General Ivanov'a birkaç alayı başkente naklederek isyanı bastırmayı emretmiştir.

Devrim

12 Mart (27 Şubat) günü Bolinsky Alayına bağlı erler astsubayı vurarak firar etmeye başlamış ve akşama kadar diğer alaylar da isyana katılmıştır. İsyancı erler ve işçiler, İçişleri Bakanlığı ile Genelkurmay Başkanlığı cephanelere saldırarak silahları elde etmiştir. General Habarov Deniz Kuvvetleri karargâhına sığınarak savunmayı denediyse firarları durduramamış ve 27 Şubat'ta Moskova'da Mart ayının başlarında diğer kentlerde de devrim başlamış ve askerler tarafından desteklenmiştir. II. Nikolay Duma'nın feshini emretmiş ve Duma Başkanı Rodziyanko 12 milletvekiliden oluşan geçici komitesini kurmuştur. Rodziyanko komitenin iktidara geçmesini kararlaştırarak devlet organlarını el koymaya başlamıştır. Öte yandan, 1905 yılının deneyimleriyle öz yönetim organları olan Sovyetleri kurmaya çalışan Menşevik milletvekilleri ile işçilerin temsilcileri, Nikolay Çheidze'nin başkanlığında Petrograd Sovyeti kurulmuştur.

Sonrası

Devrimin başarılı olmasının ardından İsviçre'de sürgünde olan Bolşevik lider Lenin Mühürlü Tren ile Petrograd'a 3 Nisan 1917 tarihinde ulaşır. Derhal partisini yeni döneme hazırlamak adına Nisan Tezleri olarak bilenen açıklamaları yapar. Buna göre sürmekte olan savaş emperyalist bir savaştır ve kesinlikle desteklenmemelidir. Savaşın iktidardaki burjuvaziye karşı iç savaşa dönüştürülmesini savunan Lenin Bolşevikler önderliğindeki proletaryanın iktidarı kendi kurduğu Sovyetler adına almasını talep eder. Başlangıçta kendi partisi içinde bile destek bulmayan Lenin'in fikirleri ülkede yaşanan gerçeklerle olumlanacak ve Bolşeviklerin hızlı bir şekilde örgütenerek güçlenmesine yol açacaktır. Bu dönemde Temmuz Günleri burjuva iktidarının gerçek yüzünü göstermiş, Kornilov Olayı ile de iktidardaki Aleksandr Kerenski hükümetinin Çarlık rejimi yanlısı komutanlarla işbirliği ortaya çıkmıştır. Eylül ayıyla birlikte artık ülkedeki en ciddi siyasi güç olan Bolşevikler Ekim
Devrimi ile birlikte iktidarı alacaktır.

Kaynakça

1. ^ Bu açıdan baklıldığında Rus-Japon Savaşı ve sonrasında yaşanan Kanlı Pazar ile Potemkin Zırhlısı Ayaklanması ülkedeki siyasi ve toplumsal havayı anlamak adına çok önemlidir