Soyadı Kanunu

Soyadı Kanunu, her Türk vatandaşına bir soyadı taşıma yükümlülüğü getiren 2525 sayılı kanundur. İsviçre'den alınarak düzenlenen kanun 21 Haziran 1934 tarihinde kabul edilmiş, 2 Temmuz 1934 günü Resmi Gazete'de yayımlanmış ve 2 Ocak 1935′te yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun kabulünden sonra soyadı, Türkiye’de kişilerin kimliğinin ayrılmaz bir parçası olmuştur. Soyadı Kanunu'nun kabulü, toplumsal alanda yapılan Atatürk Devrimleri'nden birisidir.
Kanuna göre söylerken ve yazarken ön ad önde, soyad sonda kullanılmalıdır. Edebe aykırı ve gülünç soyadlarının, aşiret, yabancı ırk ve millet isimlerinin, rütbe ve memuriyet bildiren isimlerin soyadı olarak alınmasına izin verilmez. Soyadı seçme görevi “koca”ya verilmiştir.
Yasanın amacı, o güne kadar kişilerin öz adlarının yanında bir soyadı yerine dini , sosyal ve ailevi unvanlar taşımalarının yol açtığı ayrımı ortadan kaldırmak ve nüfus işlemleri, askere alma, okul kaydı, tapu işlemleri gibi alanlarda yaşanan karışıklıkları gidermekti. Bu yasayı takiben 26 Kasım’da çıkarılan 2590 sayılı kanunla "ağa", "hacı", "hafız", "hoca", "efendi", "bey", "beyefendi", "hanım", "hanımefendi", "paşa", "hazret" gibi unvan ve lakapların kullanılması yasaklandı.^[1]
Soyadı Kanunu'nun çıkmasından 5 ay sonra 24 Kasım 1934 tarihinde TBMM tarafından oy birliği ile kabul edilen 2587 sayılı kanunla cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'e "Atatürk" soyadı verildi.^[2] 17 Aralık 1934’te çıkarılan yasa ile bu soyadının diğer kişiler tarafından kullanılması yasaklandı. Kız kardeşi Makbule dahi Atatürk değil, "Atadan" soyadını almıştır.
Kanunun “yabancı ırk ve millet isimleri”nin kullanımını yasaklayan 3. maddesi; anayasanın 10. maddesindeki eşitlik ilkesine aykırı bulunduğu iddiası ile tartışma ve dava konusu olmaktadır^[3].

Kaynakça

1. ^ "Mecliste büyük bir gün: Sınıf farkını gözeten ünvanlar yıkıldı". Milliyet: s. 1. 27 Kasım 1934. 
2. ^ Isteatatruk.com sitesi Erişim tarihi 05.08.2011
3. ^ Türkiye’de yabancı Soyadı Yasak, Demokrathaber.net Sitesi 12 Temmuz 2011

Dış bağlantılar

• Soyadı Kanunu, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü web sitesi, Erişim tarihi:05.08.2011
• Kemal Öz Adlı Cumhur Reisimize Verilen Soyadı Hakkında Kanun, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü web sitesi, Erişim tarihi:05.08.2011
• Kemal Öz Adlı Cumhur Reisine Verilen “Atatürk” Adının Hiç Kimse Tarafından Alınamayacağını Buyuran Kanun, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü web sitesi, Erişim tarihi:05.08.2011
• Efendi, Bey, Paşa gibi lakap ve ünvanların kaldırılmasına dair kanun, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü web sitesi, Erişim tarihi:05.08.2011
• Wikipedi özgür ansiklopedi web sitesi