1944 - Ahıska Türkleri'nin Ahıska'dan sürülmesi.

1944 - Ahıska Türkleri'nin Ahıska'dan sürülmesi.

Gürcistan´ın güneybatı kesiminde bulunan bir kenttir. Samtshe-Cavaheti bölgesinin yönetim merkezidir. Osmanlı yönetimi sırasında Ahıska olarak adlandırılmıştır. Abastuman, Adigön, Aspinza, Ahılkelek, Azgur ve Hırtız gibi önemli yerleşim birimleri ile iki yüzden fazla köyün merkezi olan Ahıska şehri, Türkiye sınırına 15 km mesafede bulunmaktadır. Posof Çayının iki yakasında yer alan şehir, karayolu ile Tiflis, Batum ve Türkiye’ye bağlıdır. Bu ırmağın kuzey yakasında kentin eski bölümü, güney yakasında yeni bölümü yer alır. Ayrıca Türk sınırının çok yakınına kadar uzanan bir demiryolu, Ahıska’yı Tiflis’e bağlar. Kür ırmağı (Kura Nehri), Posof ve Adigön Çayları ile bu çaylara karışan derelerin suladığı verimli topraklar, tarıma çok elverişlidir. Ahıska yakınındaki linyit yatakları da işletilmektedir.

Ahıska’ya ilk kez XII. yüzyıldaki tarih kayıtlarında rastlanır. XII.-XIII. yüzyıllarda Samtshe’nin yöneticileri Şalva ve İvane’nin Ahıska olduğu belirtilir. XIII. yüzyıldan XVII. yüzyıla kadar Samtshe Jakeli ailesi tarafından yönetildi. Kent, 1578’de Türk ordusu tarafından kazanılan Çıldır Meydan Savaşı sonucunda Osmanlıların eline geçti ve 1628’de Çıldır Eyaleti’nin (Ahıska Paşalığı) yönetim merkezi oldu. 1828’de 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Rus birlikleri komutanı General Paskeviç, kenti ele geçirdi. 1829 tarihli Edirne Antlaşması’yla Ahıska, Rusya'ya bırakıldı. Bu savaştan sonra bölgeden Müslüman ve Katolik nüfusun önemli bölümü Osmanlı topraklarına göç etti. Buradan gelen Katolik Gürcüler, 1861’de İstanbul’un Bomonti semtinde Katolik Gürcü Kilisesi’ni kurdular.

1828’de 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Rus birlikleri komutanı General Paskeviç, kenti ele geçirdi. 1829 tarihli Edirne Antlaşması’yla Ahıska, Rusya'ya bırakıldı. Bu savaştan sonra bölgeden Müslüman ve Katolik nüfusun önemli bölümü Osmanlı topraklarına göç etti. Buradan gelen Katolik Gürcüler, 1861’de İstanbul’un Bomonti semtinde Katolik Gürcü Kilisesi’ni kurdular.

II. Dünya Savaşı’nda bölgenin Müslüman nüfusu tümüyle bölgeden göç ettirildi. Bu Ahıska Türklerinin göçünden sonra, Sovyet yönetimi tarafından sürgün edilen Ahıska Türklerinin yerine Ermeniler yerleştirilmiştir. Bugün nüfusun yaklaşık yarısı Gürcüler'den (yaklaşık 110.000) ve Ermenilerden (yaklaşık 90.000) oluşur.

Ahıska Türkleri, Gürcistan parlamentosunun 2007 yılında aldığı kararla ülkeye geri dönme hakkına sahip olmuştur; ama yerel Gürcü ve Ermeni halkı karşı çıkmaktadır.

Ahıska, Çarlık yönetimi sırasında önce Kutaisi, sonra Tiflis valilikleri içinde yer aldı. Kentin eski yerleşmesinde surlar, kale ve cami ile Azize Marine Kilisesi vardır. Kentin yakınlarında ise Sapara Manastırı bulunur. Kentin nüfusu yaklaşık 18.500’dür. Türkiye'de özellikle Artvin ve Ardahan illerinde önemli adledilebilecek Kıpçak (Ahıska) Türkü nüfusu bulunmaktadır. Ardahan'ın etnik kökenini ve kültürünü Ahıska Türkleri önemli derecede etkilemiştir.